1. Wat is de taxonomie?
Met de taxonomie wil de Europese Commissie een kenmerk geven aan economische activiteiten die een gunstig effect hebben op het milieu. Figuurlijk kan het worden beschouwd als een groot woordenboek voor financiële instellingen om duurzame investeringen te definiëren. Van hun kant zullen de bedrijven dit woordenboek kunnen gebruiken om hun activiteiten aan te duiden die aan deze duurzaamheidscriteria voldoen. Het uiteindelijke doel is kapitaalstromen naar investeringen die als duurzaam kunnen worden beschouwd, toe te leiden.
Sinds 1 januari 2022 zijn grote ondernemingen (meer dan 500 werknemers) verplicht om in hun jaarverslag informatie op te nemen over het deel van hun activiteiten dat in aanmerking komt voor de taxonomie. Sinds begin dit jaar zijn ze ook verplicht prestatie-indicatoren vast te stellen voor deze activiteiten. Geleidelijk zal deze verplichting worden uitgebreid tot financiële instellingen, maar ook tot ondernemingen met meer dan 250 werknemers.
Om er te komen, hebben de Europese instellingen in juni 2020 een verordening aangenomen waarin de grote lijnen van de taxonomie zijn vastgelegd. Nog geen jaar later stelden ze bij gedelegeerde handeling de precieze criteria inzake milieuaspecten vast. Deze precieze criteria bevatten een lijst van criteria waaraan een economische activiteit (bv. de bouw van een voor bewoning bestemd nieuw gebouw) moet voldoen om in overeenstemming te zijn met de taxonomie. Zij is momenteel bezig met de goedkeuring van de criteria inzake klimaataspecten.
2. Aan welke criteria moet een activiteit voldoen om als "duurzaam" te worden beschouwd?
Om als duurzaam te worden beschouwd, moet een economische activiteit substantieel bijdragen aan minstens één van de volgende zes milieudoelstellingen:
- Mitigatie van klimaatverandering;
- Adaptatie aan klimaatverandering;
- Duurzaam gebruik en bescherming van water en mariene hulpbronnen;
- Omslag naar een circulaire economie;
- Bestrijding van de verontreiniging;
- Bescherming en herstel van de biodiversiteit.
De activiteit moet niet alleen aan een van deze zes doelstellingen voldoen, maar mag ook de andere vijf niet schaden. De economische activiteit moet ook minimumgaranties in acht nemen, in het bijzonder inzake de eerbiediging van de mensenrechten. Op dit ogenblik bij de taxonomie gefocust op de sectoren met de grootste milieueffecten. In onze sector gaat het om de bouw van nieuwe gebouwen, de renovatie van bestaande gebouwen, de sloop van gebouwen en de installatie en het beheer van energiebesparende en energieprestatiemaatregelen in gebouwen. Een substantieel deel van de activiteiten van de bouwsector is in de taxonomie opgenomen, aangezien onze sector een aanzienlijk potentieel heeft om bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen.
3. Welke stakeholders zijn betrokken bij de taxonomie?
De taxonomie geldt voor bedrijven in sectoren die van invloed zijn op het milieu, met meer dan 500 werknemers, een balans van meer dan 20 miljoen euro of een omzet van meer dan 40 miljoen euro. Vanaf 1 januari 2024 zal de taxonomie ook gelden voor ondernemingen met meer dan 250 werknemers (en een balans van meer dan 20 miljoen euro of een omzet van meer dan 40 miljoen euro).
De overgrote meerderheid van de bouw- en installatiebedrijven wordt dus niet rechtstreeks door de taxonomie geraakt. Als zij echter in de waardeketen van rechtstreeks betrokken bedrijven (of financiële instellingen) zitten, zullen zij indirect door de taxonomie worden getroffen.
Ook financiële instellingen, instellingen voor bankentoezicht (centrale banken) of verzekeringsmaatschappijen moeten de beginselen van de taxonomie toepassen. Lidstaten die overheidsmaatregelen, -normen of -labels voor groene financiële producten invoeren of groene obligaties uitgeven, moeten ten slotte ook de taxonomie toepassen.
4. Hoe kan de taxonomie van invloed zijn op kleine organisaties?
Bedrijven die niet rechtstreeks door de taxonomie worden geraakt, maar betrokken zijn bij de waardeketen van grote bedrijven die rechtstreeks worden geraakt of die middelen ontvangen van financiële instellingen, zullen indirect verantwoordelijk zijn voor hun naleving van de taxonomie. De verplichtingen van grote bedrijven zullen waarschijnlijk gevolgen hebben voor alle actoren in de keten, die zullen moeten aantonen dat zij zich aan de taxonomiecriteria houden.
5. Welke informatie moeten bedrijven verstrekken?
Vanaf 1 januari 2022 moeten grote ondernemingen rapporteren over het deel van hun activiteiten dat is afgestemd op de taxonomie. Financiële instellingen hebben een extra jaar de tijd om het deel van hun portefeuille dat aan de taxonomiecriteria voldoet te publiceren.
Meer concreet moeten de betrokken bedrijven bekendmaken welk deel van hun omzet, kapitaaluitgaven (CAPEX) en exploitatie-uitgaven (OPEX) op de taxonomie is afgestemd.
Sinds 1 januari 2023 moeten de betrokken ondernemingen prestatie-indicatoren publiceren om de duurzaamheidsprestaties van het bedrijf te beoordelen en na te gaan hoe deze kunnen worden verbeterd. Ook hier hebben de financiële instellingen nog een jaar extra de tijd om deze informatie te publiceren.
6. Wat is het verschil tussen een faciliterende activiteit en een transitieactiviteit?
Naast activiteiten die op zichzelf bijdragen aan een van de zes milieudoelstellingen, voorziet de Europese Commissie in twee andere categorieën van activiteiten:
Faciliterende activiteiten zijn activiteiten die het bereiken van een van de zes milieudoelstellingen faciliteren. Zoals de aanleg van infrastructuur voor de ontwikkeling van actieve mobiliteit, zoals fietspaden, voetgangerszones of elektrische oplaadvoorzieningen, is een voorbeeld hiervan.
Transitieactiviteiten zijn activiteiten die het milieueffect van een sector verminderen en waarvoor geen economisch of technologisch haalbaar koolstofarm alternatief bestaat. Zo vermindert de renovatie van bestaande gebouwen de koolstofvoetafdruk van onze sector.
Over deze twee soorten activiteiten moet afzonderlijk worden gerapporteerd van de activiteiten die in het jaarverslag van de rechtstreeks betrokken actoren als duurzaam worden beschouwd.
7. Wat zijn de technische criteria?
Om een activiteit in overeenstemming te brengen met de taxonomie, moet eerst worden nagegaan of deze voldoet aan de technische criteria in de gedelegeerde handelingen. Opgemerkt dient te worden dat deze criteria om de drie jaar door het Europees Platform voor Duurzame Financiering zullen worden herzien.
8. Hoe wordt de overeenstemming met de taxonomie gecontroleerd?
De taxonomieverordening bepaalt geen formele controle van de informatie over de taxonomie.
Toch zal in de nabije toekomst gecontroleerd worden of de activiteiten met de taxonomie in overeenstemming zijn. De publicatie van de afstemming van de activiteiten op de criteria van de taxonomie en de voorstelling van de prestatie-indicatoren zullen immers moeten worden opgenomen in het jaarverslag van grote ondernemingen. De herziening van de CSRD (richtlijn duurzaamheidsrapportage door ondernemingen) vereist dat externe auditors uiterlijk op 31 december 2025 nagaan of deze informatie voldoet aan de bestaande vereisten, in het bijzonder die met betrekking tot de taxonomie.
9. Wat zijn de volgende stappen voor het aannemen van de taxonomie?
De gedelegeerde handeling betreffende de resterende criteria (duurzaam gebruik en bescherming van water en mariene hulpbronnen; omslag naar een circulaire economie; preventie en bestrijding van verontreiniging en bescherming en herstel van de biodiversiteit) zijn onlangs gepubliceerd voor raadpleging door de Europese Commissie. Embuild analyseert deze momenteel in detail en bereidt een antwoord op deze raadpleging voor, waarbij rekening wordt gehouden met de realiteit van de sector. De doelstelling van de Commissie is dat de milieucriteria (duurzaam gebruik en bescherming van water en mariene hulpbronnen; omslag naar een circulaire economie; preventie en bestrijding van verontreiniging en bescherming en herstel van de biodiversiteit) zouden worden toegepast door de bedrijven die rechtstreeks geraakt worden door de taxonomie voor het boekjaar 2024.
Het jaarverslag (en bijgevolg de overeenstemming met de taxonomie) van de beursgenoteerde bedrijven over 2024 zal door externe auditors gecontroleerd moeten worden. Deze verplichting zal gelden voor het boekjaar 2025 voor de grote bedrijven met meer dan 250 werknemers (en een balans van meer dan 20 miljoen euro of een omzet van meer dan 40 miljoen euro).
10. Hoe zal Embuild u begeleiden bij deze nieuwe verplichtingen?
Wij analyseren elk van de criteria van de taxonomie die van toepassing zijn op de activiteiten van onze leden en bestuderen de haalbaarheid ervan. Op basis van deze analyse ontwikkelen we een sectoraal standpunt van de Belgische bouw- en installatiebedrijven dat wordt overgenomen in vele netwerken en federaties (VBO, BusinessEurope, FIEC, BA4SC, Buildwise, …).
Bovendien verdedigt Embuild ook de belangen van zijn leden bij federale en gewestelijke politici om ervoor te zorgen dat de uitvoering van de taxonomie geen te grote administratieve last op de aannemers en installateurs zal leggen. Daarnaast zal Embuild ook anticiperen op de verruiming van de taxonomie naar overheidsopdrachten, projecten gefinancierd in het kader van de Europese investeringsplannen (zoals het Herstelplan) maar ook naar alle projecten die nationaal, gewestelijk of lokaal gefinancierd worden.
